Thứ Hai, 22 tháng 6, 2015

Giáo dục tốt qua việc trẻ làm đổ chai sữa bò

Đứa trẻ làm đổ chai sữa bò, bà mẹ lại có thể đối xử với cậu như thế… Đây mới là giáo dục, rất đáng để cho tất cả mọi người học tập!
Một sự việc nhỏ không ngờ ảnh hưởng lại có thể lớn đến thế ! Tình cờ đọc được câu chuyện thế này, đây là một người mẹ vô cùng thông minh và chan chứa tình yêu thương. Tôi thực sự rất cảm động, hơn nữa còn gợi lại những chuyện đã xảy ra giữa bản thân mình và cha mẹ lúc còn nhỏ, cho nên muốn chia sẻ cùng mọi người. Cả đời này nhất định phải tiếp nhận những sai phạm của con cái, đồng thời cũng cần phải hiểu được phương pháp và kỹ năng giáo dục, dẫn dắt con cái đi tới tương lai.
Đánh đổ chai sữa bò cũng tràn đầy kiến thức?
Ảnh minh họa. (Nguồn: Flickr)
Ảnh minh họa. (Nguồn: Flickr)
Đây là một nhà khoa học đã từng có những phát hiện quan trọng trong lĩnh vực y học, ông Stephen Gray. Phóng viên đã phỏng vấn ông, hỏi ông: “Tại sao ông lại có sức sáng tạo hơn người bình thường? Rốt cuộc thì phương pháp nào có thể khiến ông có sức sáng tạo siêu phàm như vậy?”. Ông nói sở dĩ bản thân ông có được những thành tích trong y học như vậy cũng là nhờ vào phương pháp giáo dục đặc biệt của mẹ ông.
Câu trả lời của ông khiến cho mọi người rất bất ngờ. Ông nói, “Đây là chuyện có liên quan đến phương pháp xử lý của mẹ tôi đối với tôi khi tôi hai tuổi, có một lần tôi muốn tự mình lấy một chai sữa bò trong tủ lạnh, nhưng mà cái chai quá trơn, tôi cầm không chặt làm cái chai rơi xuống đất, sữa bò bắn tung tóe trên mặt đất, quả thực giống như một “đại dương” sữa vậy! Mẹ của tôi nhìn thấy, nhưng bà không la hét tôi mà cũng không hề trừng phạt tôi. Bà chỉ nói rằng: “wow, Robert, phiền toái mà con tạo ra thật đúng là cực kỳ giỏi, mẹ chưa từng nhìn thấy một vũng sữa bò nào to như thế này! Phải rồi, dù sao thì chai sữa cũng đã đổ rồi, trước khi dọn sạch nó, con có nghĩ rằng chúng ta nên chơi một chút với vũng sữa bò này không?
Tôi nghe thấy mẹ nói như vậy, quả thực vô cùng ưng ý, lập tức bắt đầu chơi đùa trong vũng sữa bò, mấy phút sau, mẹ nói với tôi: “Robert, bây giờ con hãy lau dọn sạch sẽ nó, đồng thời hãy mang những đồ chơi cất đúng vào vị trí ban đầu, vậy con định thu dọn như thế nào nhỉ? Chúng ta có thể dùng bọt biển, khăn hoặc là cây lau nhà để thu dọn, con muốn dùng dụng cụ nào đây?” Tôi trả lời mẹ rằng, “Con lựa chọn bọt biển.” Sau đó, tôi và mẹ cùng lau dọn sạch sẽ chỗ sữa đã bị đổ văng trên mặt đất.
Nhà khoa học nói đến đây, ngay cả phóng viên cũng phải ngưỡng mộ ông có một người mẹ thông minh, độ lượng và đáng yêu như thế. Nhà khoa học nói tiếp, “Chuyện này vẫn chưa hết đâu, chờ đến khi chúng tôi dọn dẹp xong, mẹ tôi lại bảo: ‘Robert, vừa nãy con làm thí nghiệm dùng hai bàn tay nhỏ bé để cầm chai sữa to đã bị thất bại rồi, bây giờ chúng ta đi ra sân sau, đổ đầy nước vào cái chai, xem xem con có cách nào để cầm nó lên mà không để nó bị rơi xuống không nhé?’ Tôi đã nhanh chóng phát hiện ra rằng chỉ cần dùng hai tay cầm lấy cổ chai, chỗ gần miệng chai thì cái chai sẽ không bị rơi xuống đất. (điều học được từ trong sai lầm và thất bại)”. “Đây thật là một tiết học quá tuyệt vời!”, phóng viên thốt lên. “Đúng vậy, từ đó trở đi, tôi hiểu rõ rằng tôi không nhất định phải sợ hãi bất kỳ sai lầm nào, bởi vì sai lầm thông thường là một cơ hội để học hỏi những kiến thức mới. Thí nghiệm khoa học cũng là như thế, cho dù thí nghiệm thất bại thì bạn vẫn học được rất nhiều điều trong đó”.
1. Cha mẹ nên nghĩ lại – Hãy tạo cho con cái những cơ hội thực tế
Ảnh minh họa. (Nguồn: Wiki)
Ảnh minh họa. (Nguồn: Wiki)
Trẻ con không cẩn thận làm đổ chai sữa, làm đổ bát đũa, làm loạn lung tung nhà cửa là những chuyện thường hay xảy ra. Đứa trẻ cũng chính tại sự việc ấy mà khám phá thế giới mới, phát hiện những sự tình mà trước đây chúng chưa từng gặp qua, hiểu được rằng đồ vật nào là có thể động chạm vào, đồ vật nào là không thể động chạm vào, từ đó mà tự lập ra cho mình những quy tắc.
Tuy nhiên, có một số cha mẹ khi xử lý vấn đề tương tự, lại phần lớn là vì để mình đỡ phải lo, đỡ phải làm việc. Khi đứa trẻ làm đổ chai sữa, cha mẹ không hỏi rõ phải trái đúng sai mà trách mắng đứa trẻ vụng về, không nghe lời, không cho phép làm xáo trộn, thậm chí bắt đứng yên. Mặc dù, đây cũng là cách làm xuất phát từ việc bảo vệ con cái, sợ con cái vì cử động mà bị thương cơ thể. Nhưng vô tình lại bóp chết khả năng của trẻ, khiến con cái mất đi cơ hội rèn luyện, những tiềm năng của bản thân con cái không có cách nào để bộc lộ ra.
2. Cha mẹ sáng suốt – hãy cho con cái cơ hội phạm sai lầm
Ảnh minh họa. (Nguồn: Wiki)
Ảnh minh họa. (Nguồn: Wiki)
Trước việc đứa trẻ làm vỡ đồ, cha mẹ phải duy trì thái độ bình thản, cần phải nhận thức được đứa trẻ còn nhỏ tuổi, năng lực tự nhiên có giới hạn, đánh vỡ đồ đạc cũng là hiện tượng bình thường. Cha mẹ sáng suốt sẽ ở trong phạm vi năng lực của trẻ mà chỉ dẫn cho trẻ nắm bắt một số kỹ năng, rèn luyện kỹ năng dùng tay, tạo cho trẻ những cơ hội thực tế. Cũng chỉ có bằng cách đó mới khiến chúng có thể tự mình nắm bắt những khả năng để không gây ra những “phiền toái”. Nếu như cha mẹ xử lý thỏa đáng thì sai lầm mới có thể chuyển hóa thành điều kiện phát triển có ích cho con cái. Cho nên, những “sai phạm” trẻ tạo ra không phải là vấn đề lớn, quan trọng là cha mẹ đối đãi với vấn đề đó như thế nào, vận dụng phương pháp xử lý nào, đây mới là mấu chốt.
Theo NTDTV; nguồn: https://daikynguyenvn.com/doi-song/giao-duc-tot-qua-viec-tre-lam-do-chai-sua-bo.html

Chủ Nhật, 21 tháng 6, 2015

PHAN ĐĂNG LƯU NÓI VỀ TỰ DO BÁO CHÍ

nguồn: http://mactoc.com/newsdetail/2943/phan-ang-luu-noi-ve-tu-do-bao-chi.aspx
bài viết của Phan Đăng lưu trên tờ BáoTiếng Dân (số ra ngày 19/1/1938).

1. Khi các báo được tự do xuất bản thì chỉ những tờ báo có dân chúng ủng hộ mới có thể sống, còn không thì chết hoặc sống ngắc ngoải, chẳng có ảnh hưởng gì đáng sợ.

2. Một tờ báo đã sống, đương nhiên nó đại diện cho một tầng lớp dân chúng, nó diễn đạt tất cả hoài vọng và chí hướng của đám dân ấy. Nhà cầm quyền muốn cai trị được hoàn thiện, không thể bỏ qua những hoài vọng hoặc chí hướng của đám dân này. Tất nhiên cũng cần đọc hết tờ báo ấy.

3. Một tờ báo nói vượt qua trình độ dân chúng, kêu gào dân chúng làm những việc tày trời không bao giờ dẫn đạo được dân chúng, sẽ bị dân chúng gạt qua bên mặt trận nghịch thù.

4. Một tờ báo sống một cách mạnh mẽ, có ảnh hưởng trong dân chúng, đưa ra những vấn đề trái ngược với quyền lợi của nhà cầm quyền, cũng chẳng có hại cho cuộc trị an. Nó chỉ là một tiếng còi báo trước cho chánh phủ hãy thay đổi chính sách cai trị đi để chuộc lòng dân.

Căn cứ vào những lẽ đó, chúng tôi quả quyết rằng tự do báo chí không bao giờ có hại cho nhà cầm quyền. Có hại chăng là một chánh sách cai trị hẹp hòi, đi ngược với sự tiến hóa của dân chúng mà thôi.

Báo DÂN TIẾN (số ra ngày 10/11/1938)

Thứ Tư, 17 tháng 6, 2015

Warren Buffett: Những thứ đầu tư càng nhiều càng tốt

nguồn: http://m.ndh.vn/warren-buffett-hay-dau-tu-cang-nhieu-cang-tot-vao-nhung-thu-sau-20150612110919606p5c128.news?ismobile=false
(NDH) Khi Buffett nói, hãy dừng mọi thứ lại và lắng nghe.
Warren Buffett là một trong những nhà đầu tư tài ba nhất mọi thời đại. Ông cũng nằm trong danh sách những người giàu nhất thế giới với tài sản lên đến 72 tỷ USD. Những lời khuyên của Buffett đã trở thành bài học quý giá đối với rất nhiều người trên thế giới.
Dưới đây là 7 điều 'nhà hiền triết xứ Omaha' khuyên bạn nên đầu tư càng nhiều càng tốt.
1. Chính bạn
"Đầu tư càng nhiều vào bản thân mình càng tốt, bạn là tài sản lớn nhất của chính mình cho đến thời điểm này" - Warren Buffett
Bạn sẽ không bao giờ có được khoản lợi nhuận nào tốt hơn trong cuộc sống so với khi bạn thực sự đầu tư vào chính mình. Sau đây là một vài cách giúp bạn kiếm được nhiều nhất từ việc đầu tư của mình.
2. Duy trì sức khỏe trong ba lĩnh vực sau: trí tuệ, cơ thể, tinh thần
"Bạn chỉ có một bộ óc và một cơ thể. Và nó sẽ tồn tại suốt đời. Bạn có thể dễ dàng bắt chúng hoạt động hết công suất trong nhiều năm. Nhưng nếu bạn không chăm sóc bộ óc và cơ thể đó, 40 năm sau chúng sẽ hỏng hóc giống như chiếc xe hơi". - Warren Buffett
Tất cả đều bắt đầu từ đây. Bạn cần cháy hết mình, nếu không bạn sẽ không thể nào tận dụng tối đa cuộc sống của mình.
Điều này không có gì khó khăn hay tốn kém thời gian. Chỉ cần bạn lưu ý về việc cải thiện bản thân. Dưới đây là một vài cách làm đơn giản:
Trí óc: đọc một cuốn sách (thậm chí chỉ 1 trang sách một ngày), tạp chí và cập nhật các ý tưởng.
Cơ thể: tập thể dục ( cho dù chỉ trong 7 phút), ăn các thực phẩm tốt cho sức khỏe, uống nhiều nước và có một giấc ngủ ngon vào buổi tối.
Tinh thần: cầu nguyện (cho dù bạn có theo tôn giáo nào đó hay không) hoặc đơn giản chỉ cần nói "cảm ơn" và đối xử tốt với mọi người. Bạn cũng thể viết ra một danh sách những điều mình cảm thấy trân trọng và biết ơn.
3. Nuôi dưỡng các thói quen tích cực và thực hiện chúng hàng ngày
"Các chuỗi thói quen quá nhẹ để cảm nhận cho đến khi chúng quá nặng để bị phá vỡ" - Warren Buffett
Bạn cảm thấy tuyệt vời hơn như thế nào trong những ngày bạn làm điều gì đó tốt đẹp cho chính mình? Có thể đó là ngày mà bạn tập thể dục hoặc là khi bạn thực sự tập trung vào công việc. Ngày đó diễn ra suôn sẻ hơn phải không?
Bạn có thể có được điều này mỗi ngày. Vấn đề chỉ là quyết định xem bạn muốn làm gì và thực hiện chúng.
Khởi đầu nhỏ. Hãy quyết định một thói quen tích cực mà bạn có thể bắt đầu làm hôm nay và làm điều đó. Ngày mai bạn lại tiếp tục làm điều này thêm một lần nữa. Khi đã làm chủ một thói quen, bạn có thể sử dụng nó để có được những ngày tốt đẹp trong cuộc sống.
4. Không ngừng học hỏi
Một trong những bí quyết tuyệt vời nhất để đạt được thành công của Warren Buffett là không ngừng học tập. Charlie Munger, Phó chủ tịch tập đoàn Berkshire Hathaway đã từng nói về người đồng nghiệp huyền thoại như sau:
"Warren Buffett đã trở thành nhà đầu tư giỏi hơn rất nhiều kể từ ngày tôi gặp ông ấy và tôi cũng vậy. Nếu chúng tôi bị đóng băng ở giai đoạn nào đó với kiến thức chúng tôi có thì kết quả có thể sẽ tồi tệ hơn nhiều. Vì vậy, cuộc chơi là tiếp tục học tập, và tôi không nghĩ mọi người sẽ tiếp tục học theo người không thích quá trình học tập."
Hầu hết mọi người nghĩ rằng việc học kết thúc sau khi họ ra trường. Nhưng cuộc sống là quá trình học tập liên tục và có rất nhiều cách để bạn làm điều đó như:
Tham dự các hội thảo, hội nghị và các cuộc họp.
Tham dự các khóa học online miễn phí.
Nói chuyện với mọi người và đặt ra các câu hỏi cho họ (hãy nghe nhiều hơn nói).
Nghiên cứu thứ gì đó bạn quan tâm.
Đi du lịch.
5. Ở bên cạnh những người xuất sắc
"Tốt hơn là bạn nên giao du với những người giỏi hơn mình. Chọn những cộng sự có hành vi tốt hơn bạn và bạn sẽ bị cuốn theo hướng đó." - Warren Buffett
Người ta nói rằng bạn là trung bình cộng của 5 người mà bạn dành nhiều thời gian với họ nhất. Nói cách khác, những người bạn dành thời gian cùng sẽ ảnh hưởng tới con người mà bạn trở thành.
Hãy nhìn những người trong cuộc sống của bạn ngay bây giờ và tự hỏi những câu hỏi sau:
Họ đang giúp bạn trở nên tốt hơn hay tệ hơn?
Hầu hết họ tích cực hay tiêu cực?
Bạn cảm thấy tốt hơn hay tệ hơn khi ở cạnh họ?
Nếu có ai đó ảnh hưởng tiêu cực tới bạn, hãy gạt họ sang một bên (hoặc hạn chế tối đa thời gian dành cho họ). Điều này có vẻ rất khó khăn nếu đó là một thành viên trong gia đình hoặc đồng nghiệp, nhưng nếu muốn trở thành phiên bản tốt nhất của mình, bạn phải hành động.
6. Hãy dành thời gian để tìm hiểu bản thân
"Tôi dành rất nhiều thời gian mỗi ngày chỉ để ngồi và suy nghĩ. Điều này rất không phổ biến ở các doanh nghiệp Mỹ. Tôi đọc và suy nghĩ nhiều hơn trong khi đưa ra những quyết định bốc đồng ít hơn hầu hết những người kinh doanh khác. Tôi làm điều đó vì tôi thích cuộc sống như vậy." - Warren Buffett.
Thời gian của bạn là vô cùng giá trị và quý báu. Hãy dành chút thời gian tìm hiểu rõ hơn về bản thân mình. Những hoạt động sau có thể giúp bạn tìm ra mình thực sự là ai:
Thiền định (ngay cả khi bạn nghĩ mình không thể thiền được).
Tập yoga.
Viết vài trang nhật ký vào buổi sáng.
Tìm những hoạt động mà bạn yêu thích (và thực hiện chúng).
7. Làm những điều bạn yêu thích
"Đến thời điểm bạn phải làm những điều mình muốn. Làm công việc mà bạn yêu thích. Bạn sẽ nhảy ra khỏi giường vào buổi sáng. Tôi nghĩ rằng bạn sẽ phát điên nếu tiếp tục làm công việc mà mình không thích chỉ vì bạn nghĩ nó sẽ khiến hồ sơ của bạn đẹp hơn. Như thế chẳng khác nào để dành 'sex' đến khi già" - Warren Buffett
Bạn chỉ có một cuộc đời để sống, tại sao không sống hết mình với nó?
Đầu tư vào chính bản thân mình nhiều nhất có thể, và bạn sẽ thấy lợi ích thu về vượt qua cả những điều bạn mơ ước.

    Thứ Hai, 15 tháng 6, 2015

    Chị cả Bống



    nguồn: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=580645085410384&set=a.314656078675954.1073741825.100003946942475&type=1

    "CHỊ CẢ BỐNG" _ số báo bị thu hồi, ra ngày 6/8/2004, Minh họa Thành Chương.



    CHỊ CẢ BỐNG

    Truyện ngắn

    Chiều tà. Một người đàn ông phóng như ngựa phi nước đại về phía tây thành phố. Nơi ấy có nhà tù. Nhà tù có cái tên rất đẹp: "Hoà khí". Tới cổng gác, ông ta trình thẻ căn cước cho lính canh. Lính canh dẫn ông ta vào văn phòng. Một người đứng tuổi đeo kính trắng, nhận hồ sơ rồi bảo:

    - Dẫn xuống khu nhà chờ. Đợi thẩm tra hồ sơ, ba tuần sau có kết quả.

    Lính canh lại dẫn ông ta đi. Khu nhà chờ gồm vài chục dãy nhà cấp bốn xập xệ và rêu mốc. Rất đông người ở kín các gian phòng. Đàn ông, đàn bà, già trẻ lớn bé đủ cả. Điều kiện sinh hoạt rất tồi tệ, song không ai ta thán. Đơn giản là họ chỉ ở tạm đây có vài tuần. Từ khi lập ra khu nhà chờ này, không lúc nào vơi người. Ngày nào cũng có người đi, lại ngày nào cũng có người đến. Giống như người đàn ông kia, mọi người chờ thẩm tra hồ sơ, nếu đủ tiêu chuẩn sẽ được vào tù. Tiêu chuẩn đơn giản, nhưng không phải không kỹ càng. Chỉ những người lương thiện, đúng là lương thiện, không dính tý lưu manh nào mới được vào tù. Tất nhiên bất lương đừng có hòng bén mảng tới. Chẳng ai lấy làm ngạc nhiên. Ở xứ sở này không có chuyện gì là không thể xảy ra, kể cả những chuyện ngược đời. Đơn giản bởi mọi người không những thích đùa, lại còn đùa rất dai.

    Năm giờ rưỡi sáng, kỹ sư Hoàng thức dậy. Vợ và đứa con trai mười tuổi của anh đang ngủ say. Đứa con gái thứ hai mười bẩy tuổi đêm qua không về. Chị giúp việc cũng đã dậy từ lúc nào, đèn dưới bếp hắt lên mấy vệt sáng le lói qua khe cửa. Mười phút cho việc vệ sinh cá nhân. Hai mươi lăm phút cho việc mở các loại cửa. Cũng như những nhà khác trong thành phố, từ lâu, anh đã biến căn hộ của mình thành một pháo đài. Các cửa sổ ngoài việc lắp chấn song bằng thép dày, còn được giằng ngang ba ống thép to bằng cổ tay chia đều từ trên xuống dưới. Cửa đi cũng bằng thép đúc, bên ngoài dán một lớp gỗ mỏng. Tính từ trong nhà ra đến cổng, gồm năm lớp cửa như thế. Tất cả đều có khoá, khoá đặc biệt, mỗi cửa gồm ba chiếc khác loại nhau...

    Mở đến lần cửa cuối cùng thì vợ con anh cũng vừa trở dậy. Những việc chuẩn bị cho một ngày mới diễn ra đã thành nếp. Sau khi dặn dò kỹ lưỡng chị giúp việc, hai vợ chồng dắt xe đi làm. Chị kiêm thêm nhiệm vụ đưa con tới trường, chiều về ghé qua chợ mua thức ăn cho ngày hôm sau. Trước khi ra cổng, anh một lần nữa kiểm tra trên người vợ, con xem có đeo bất cứ đồ trang sức nào không. Nhắc vợ cẩn thận kẻo bị cướp... anh lại lần lượt khoá tất cả các cửa từ trong ra ngoài trong lúc vợ đứng giữ xe. Đứng bên ngoài thò tay qua lỗ cửa, thực hiện những thao tác của một người mù, mươi phút nữa cho công việc ấy. Xong xuôi, vợ chồng con cái chia thành hai ngả phóng xe đi.

    Kỹ sư Hoàng làm việc tại một cơ quan thiết kế gần trung tâm thành phố. Mới ngoài bốn mươi mà tóc anh đã gần như bạc trắng. Thằng con trai lớn mười chín tuổi đang ở trung tâm cai nghiện. Đứa con gái thứ hai mười bẩy tuổi đua đòi chúng bạn, bỏ cả học đi vũ trường thâu đêm suốt sáng. Không phải vợ chồng anh không biết dạy con, mà là bất lực. Con đường đời, biết bao nhiêu cạm bẫy, nó gài khắp mọi nơi, mọi chốn, gài trên mỗi bước chân... Già đời, chững chạc như vợ chồng anh, mà ngày nào cũng phải nhắc nhau từng tí một, mà vẫn ngay ngáy lo rằng không biết lúc nào, cái bẫy nào sẽ ụp xuống mình đây?...

    Kỹ sư Hoàng chợt lạnh người. Có tiếng còi nghe rợn tai. Một cảnh sát giao thông bước quả quyết từ trên vỉa hè xuống đường, vừa tuýt còi vừa chỉ thẳng cái dùi cui vằn vện vào mặt anh. Một cảnh sát khác ngồi vắt vẻo trên yên chiếc xe máy phân khối lớn sơn mầu trắng. Chưa kịp hiểu mình có đi sai luật hay không, anh vội đạp phanh, chiếc xe đứng tắp lại. "kiểm tra giấy tờ" - người cảnh sát vừa rút chiếc còi ra khỏi miệng, vừa giơ tay lên mũ chào như một cái máy, vừa ra lệnh cho anh. Cầm giấy tờ của anh đưa cho anh cảnh sát ngồi trên chiếc xe phân khối lớn, anh cảnh sát ấy lại tiếp tục đút còi vào miệng, cầm gậy trỏ xuống đường chọn bắt xe khác. Anh cảnh sát ngồi trên xe phân khối lớn lướt qua giấy tờ của anh một khắc, không nói năng, anh ta đưa mắt ngó lơ qua chỗ khác như thể chờ ai đến đọc giùm. Cũng như một cái máy, kỹ sư Hoàng dựng xe, móc bóp rút ra một tờ giấy đẹp đẽ, vuông vắn có in hình lãnh tụ, bước tới chỗ anh ta...

    Đến cơ quan vừa kịp giờ làm việc. Chuông điện thoại reo. Đầu dây bên kia là một thẩm phán toà án, người đang thụ lý vụ kiện đòi nợ của cơ quan anh. Bằng một giọng rất lễ phép, anh thẩm phán ấy nhắc anh rằng vụ kiện có thể bị đình chỉ vì phía anh chưa nộp tiền chi phí cho việc thẩm tra... Nhân tiện, anh ta nhắn rằng bữa nhậu chiều qua vì điện thoại cho anh không được, mà anh ta và đám chiến hữu bên Viện kiểm sát phải ký nợ nhà hàng một khoản kha khá, lúc nào anh nhớ ghé qua thanh toán giùm...

    Chiều hôm đó về nhà, kỹ sư Hoàng chưa kịp mừng vì tin cô con gái đã trở về, đang nằm bẹp trên gác thì đã nghe vợ mếu máo báo tin chiếc xe máy của chị bị cướp, mẹ con phải đi bộ về. Thực ra chị nói dối anh. Chiếc xe đó, chi đã buộc phải "thế chấp" để chuộc cô con gái từ cái "động" của một mụ tú bà, vì cô còn nợ mụ một khoản tiền vay mua son phấn với lãi suất bốn mươi phần trăm một ngày. Thế coi như của đi thay người. Kỹ sư Hoàng chưa kịp phát điên lên vì giận dữ thì may quá nhà có khách. Ông trưởng khu phố và mấy cán bộ của uỷ ban lừng lững bước vào.

    - Chúng tôi đến nhắc anh về khoản đóng góp xây nhà tù - Ông trưởng khu phố vào đề ngay. - Nhân tiện báo để anh biết, tháng trước có xe chở vật liệu đến đây, anh đã thuê thợ sửa nhà mà không xin phép. Uỷ ban đã nắm được việc này. Anh không "thu xếp" ngay thì sẽ bị lập biên bản thu giữ giấy tờ nhà, giấy tờ đất.

    Kỹ sư Hoàng ngớ ra. Quả thật tháng trước anh có thuê thợ lắp thêm một lần cổng nữa, phải xây mấy mét vuông tường... Tưởng việc nhỏ không phải xin phép. Ai ngờ... Thôi đành "thu xếp" cho mấy vị trong uỷ ban. Nhưng còn khoản đóng góp xây nhà tù?

    - Can phạm bây giờ nhiều quá - ông trưởng khu phố giải thích - đấy anh xem, trong nhà gặp lưu manh, ra đường đụng kẻ cướp. Đủ các kiểu ăn cướp. Rồi lại còn lũ ăn trộm, lừa đảo, cho vay nặng lãi... Nhà tù nào cũng chật ních, phải xây thêm. Ngân sách không kham nổi, phải áp dụng phương châm: "Nhà nước và nhân dân cùng lo". Phố ta được giao chỉ tiêu góp vốn xây năm trăm mét vuông nhà tù. Thế mà ngẫm lại cũng chưa đủ cho số tội phạm của chính phố ta đang nằm trong đó, chưa kể số sắp phải vào tù nay mai...

    Đoàn cán bộ khu phố về được một lúc thì lão Tiến cụt dò đến. Đó là một lão già vô tích sự nhà kế bên. Lão bị cụt một chân hồi chiến tranh, giờ sống bằng số tiền thương tật với thỉnh thoảng con cháu dấm dúi gặp chăng hay chớ, suốt ngày chẳng làm trò gì. Lão hay la cà hết nhà này đến nhà khác kiếm câu chuyện làm quà. Nhà kỹ sư Hoàng là một trong những nơi mà lão hay mò đến. Lão dở hơi ấy luyến thoắng như thể đã tỏ tường mọi chuyện:

    - Họ đến đòi tiền đóng góp xây nhà tù phải không? Anh kỹ sư này, tôi nói anh xem có đúng không nhé. Làm lương thiện bây giờ khốn nạn quá, phải góp tiền xây nhà tù cho bọn bất lương ở, lại còn phải nai lưng nuôi chúng nữa. Trong khi bọn lưu manh ngày càng chiếm đa số, người lương thiện ngày càng giảm đi... Biết đâu đến một lúc nào đó, những nhà tù kia mới chính là địa chỉ mà người lương thiện cần đến cho mình? Khi ấy, tất nhiên bọn lưu manh tha hồ ở ngoài, vừa không phải xây thêm nhà tù vì lương thiện bây giờ đâu có nhiều nhặn gì, vừa bắt chính bọn chúng phải nai lưng ra làm mà nuôi người lương thiện. Như thế có phải là công bằng không?.

    Kỹ sư Hoàng phì cười vì cái "lý sự" ấy của lão Tiến cụt. Vừa lúc ấy chuông điện thoại trong nhà đổ dồn. Vợ anh nghe xong mặt tái mét, ra báo tin dữ:

    - Anh tới ngay bệnh viện Chúng Sinh. Thằng Phúc con chị cả bị cướp giật, té xe chấn thương sọ não đang nằm cấp cứu trong ấy.

    Chị cả Bống là chị gái kỹ sư Hoàng ở dưới quê. Anh chị có ba thằng con trai thì hai thằng lớn theo bố làm nghề xin đểu kiêm trấn lột ở bến đò Đuôi Cáo, bị đâm lòi ruột, chết cả ba bố con từ năm kia. Cũng là cái số thôi. Làng khối người làm nghề ấy hoặc hao hao nghề ấy mà có sao đâu, chỉ thỉnh thoảng lại thấy đi ở tù, vài năm về còn lưu manh hơn trước. May còn lại thằng út tên Phúc ngoan hiền, học giỏi. Năm ngoái đỗ đại học lên thành phố ở ký túc xá. Nó thương cậu mợ Hoàng nghèo nên không muốn nhờ vả. Chị cả bán hết mảnh vườn còn lại, sắm cho nó cái xe máy cũ làm phương tiện đi lại. Hôm ấy đang làm cỏ ngoài đồng, có người gọi về cái trạm điện thoại công cộng ở đầu làng, báo tin nó bị nạn. Chị nghe nhắn lại mà muốn quị luôn xuống ruộng. Vội vã chạy về nhà, chị vét vội mấy bơ lạc, bơ gạo nếp cho vào mấy cái bao ruột tượng rồi tất tả chạy sang bến đò Đuôi Cáo. Vừa mới mon men gạ bán ở các hàng quán quanh đó, bất ngờ gặp mấy anh quản lý thị trường. Chị bị bắt vào trụ sở. Van lạy thế nào người ta cũng không nghe, lại còn dẫn hết "Nghị định không một..." đến "Thông tư không bốn..." gì gì đó ra, đọc sang sảng vào hai cái tai đã chỉ còn nghe thấy tiếng lùng bùng của chị. Kết quả mấy bơ lạc, gạo ấy bị tịch thu vì lý do bao bì không có nhãn hiệu hàng hoá!

    Thật khốn khổ cho chị, chỉ do cuống lên vì đứa con trai cuối cùng còn sót lại đang gặp nạn, muốn bán tống bán tháo mấy món tài sản ít ỏi ấy cho thật nhanh để lấy tiền đi xe lên thành phố. Chứ có phải chị buôn gian, bán lậu gì đâu. Còn tiền thuốc thang, nói dại nếu nó bị nặng, chị chưa biết sẽ trông vào đâu. Một viên thuốc cảm bằng cái cúc áo bây giờ, giá bằng ba bốn cân thóc. Giờ thì ngay đến việc lên nhìn mặt con cũng bị chặn đứng lại rồi. Không có tiền, ai người ta cho chị đi xe hàng trăm cây số... Càng nghĩ, chị càng quýnh quáng chân tay, cuống cuồng đứng chôn chân một chỗ, đầu óc mụ đi, mắt ráo hoảnh vô hồn nhìn phía trước như một bức màn sương. Bỗng từ trong cái màn đục lờ ấy, một bóng trắng hiện ra quằn quại, máu bê bết, chập chờn lúc xa xa, lúc ập ngay trước mặt. Gió lạnh quất gai người, phảng phất mùi tanh của máu tươi. Tai chị nghe rõ ràng tiếng kêu cứu của đứa con trai. Chị bàng hoàng nhận ra đó là tiếng vọng lên từ địa ngục, tiếng của một âm hồn, không còn ở cõi nhân gian này nữa:

    - Mẹ ơi... con chết rồi... họ đang mổ bụng con, cứu con mẹ ơi...

    Chị cả Bống hốt hoảng lao tới, giơ hai tay túm lấy bóng con. Chợt cái bóng như có người giằng lấy, chập chờn quăng qua, quăng lại trước mắt chị rồi mờ dần, mờ dần... Vẫn còn ri rỉ tiếng kêu cứu của oan hồn. Rồi tất cả lịm đi, cả tiếng kêu lẫn cái bóng máu me chợt tắt ngấm bởi một tràng cười ré lên, sằng sặc như của lũ ma quỷ, nhưng không phải vọng lên từ địa ngục. Tiếng cười ấy rõ ràng đang ở cõi nhân gian hiện hữu này...

    Chị cả Bống sau này phát điên, không về làng nữa, cứ lê la, liếm láp ở quanh cái bến đò có cái tên rất ấn tượng là bến đò Đuôi Cáo ấy. Nhưng chị không điên ngay lúc đó. Có người chứng minh là sau khi ra khỏi trụ sở ban quản lý thị trường, chị vẫn còn tỉnh táo nhớ ra trong người còn sót mấy đồng tiền lẻ. Chị lần vào trạm điện thoại công cộng, gọi điện báo cho cậu em trai. Đó là tất cả những gì chị làm được cho đứa con. Sau đó chị mới phát điên...

    Kỹ sư Hoàng đến bệnh viện Chúng Sinh thì trời đã tối. Tìm tới phòng cấp cứu, anh hỏi thăm nạn nhân tên Phúc. Cô hộ lý mặc blu trắng bảo: "biết ai là phúc với họa gì ở đây. Đi mà hỏi trực ban." Phòng cấp cứu rộng mênh mông, đầy những giường là giường. Giường nào cũng ít nhất hai người nằm giở đầu đuôi. Đủ các kiểu tai nạn vỡ đầu, gãy chân, lòi xương lòi ruột... Ánh đèn nê ông trắng bệch soi loang lổ những máu me, bông gạc. Nồng nặc một thứ mùi vừa tanh tanh máu, vừa ngầy ngậy thuốc tây. Bóng những blu trắng đi qua, đi lại giữa các giường như ma chơi. Làm sao nhận ra đứa cháu bây giờ. Kỹ sư Hoàng đành vội vã đến phòng trực ban.

    Phòng trực ban cấp cứu nằm cuối dãy hành lang đầy những kẻ nằm, người ngồi rất chi là bệ rạc. Trong phòng có mấy người cũng mặc blu trắng đang chụm đầu bàn bạc to nhỏ:

    - Cái mật hôm trước bán vội quá. Ngay hôm sau có người tới trả cao hơn cả chục triệu, tiếc đứt ruột - một người nói.

    - Cái này đếch bán nữa, đem ngâm rượu. Hũ rượu trước hết con mẹ nó rồi. Mấy lão hen suyễn kinh niên uống vào là khỏi chỉ, vừa chi tiền vừa cám ơn rối rít. - một người khác nói.

    - Thôi được rồi. - một người thứ ba nói - Các ông xuống "làm" ngay đi. Thằng này căn cước ghi rõ ràng mười chín tuổi. Đã kiểm tra, đảm bảo còn nguyên dương (đàn ông chưa xuất tinh lần nào), chết do chấn thương sọ não vừa được mấy phút. Cái mật này mới tuyệt hảo. Để quá hai tiếng có mà hỏng mẹ nó cả chì lẫn chài. Đã điện thoại cho bên công an rồi, họ bảo cứ mổ đi, có gì đừng "quên" họ là được.

    Hai người kia vội vã đứng dậy lao nhanh ra khỏi phòng. Vừa lúc ấy kỹ sư Hoàng bước vào.

    - Bác sĩ làm ơn cho hỏi thăm nạn nhân tên Phúc, mười chín tuổi, sinh viên năm thứ hai, nghe nói bị chấn thương sọ não có cấp cứu ở đây không, nằm giường số mấy? tôi là cậu ruột cháu. - Kỹ sư Hoàng vừa hỏi vừa tự giới thiệu.

    Anh bác sĩ còn lại trong phòng thoáng một chút giật mình. Anh ta làm như nghĩ ngợi điều gì rồi ngập ngừng:

    - Tên Phúc, sinh viên, mười chín tuổi... A... anh, à bác... ngồi chờ cháu một lát.

    Linh cảm thấy có gì nghiêm trọng xảy đến với đứa cháu, lại cứ tưởng anh bác sĩ kia vì thông cảm với nỗi đau của mình mà chưa nỡ nói ngay. Kỹ sư Hoàng vừa lo sợ, vừa cảm động nhìn anh bác sĩ đang cúi gằm mặt, tay lần giở một cuốn sổ to tướng. Chậm rãi lần một hồi, mồ hôi đã toát ra lấm tấm trên khuôn mặt đỏ như gà chọi, anh bác sĩ chợt ngẩng lên bảo:

    - Trong sổ này không thấy có tên Phúc. Bác ngồi đây chờ cháu đi lấy sổ khác. Nhớ là đừng đi đâu đấy.

    Nói xong, anh ta gập sổ rồi vội vã ra khỏi phòng, không quên đóng sập cửa lại. Còn một mình trong phòng, kỹ sư Hoàng lòng như lửa đốt. Bỗng chuông điện thoại reo vang. Một hồi, hai hồi... chừng như người đầu dây bên kia có việc cần gọi cho bằng được. Kỹ sư Hoàng do dự giây lát rồi nhoài người với lấy cái ống nghe, định nhắn cho bên kia chờ lát nữa gọi lại. Vừa áp ống nghe lên tai, Kỹ sư Hoàng chợt nghe ngay một giọng nói dằn từng tiếng:

    - Trực ban cấp cứu phải không? Bảo với pháp y rằng cái mật này tuyệt đối không được bán nghe chưa! Chú Sáu bên uỷ ban đăng ký rồi đấy.

    Kỹ sư Hoàng chưa kịp hiểu mô tê ra sao thì người đầu dây bên kia đã dập máy. Sau khi định thần suy nghĩ, kết hợp với mấy câu cuối nghe được loáng thoáng lúc mới bước vào phòng, Kỹ sư Hoàng chợt lạnh người với một nỗi nghi ngờ. Anh với cuốn sổ lúc nãy mở ra. Ngay giữa trang cuối cùng, rõ ràng có tên nạn nhân Nguyễn Hồng Phúc, mười chín tuổi, sinh viên, té xe, nhập viện lúc... giờ... ngày... - Người đưa đến: Phạm Văn A - bạn cùng lớp... Bỗng cánh cửa xịch mở, anh bác sỹ khi nãy ùa vào. Nhìn thấy cuốn sổ trên tay Kỹ sư Hoàng, anh ta thoáng một giây bối rối rồi lập tức luyến thoắng:

    - Cháu quên không đọc trang cuối. Đúng là có... - anh ta chưa kịp nói hết câu, Kỹ sư Hoàng đã ngắt lời:

    - Tôi biết hết rồi, anh không phải giải thích.

    Rồi chẳng muốn nói gì thêm nữa, Kỹ sư Hoàng ném trả cuốn sổ, hấp tấp lao nhanh ra khỏi phòng. Anh bác sĩ hé cửa ngó theo, hơi lắc đầu mỉm một nụ cười ý nhị rồi đóng cửa lại, ung dung quay vào. Chuông điện thoại lại reo, anh ta cầm lấy ống nghe:

    - Dạ! Dạ!... À thế ạ... Báo cáo xong xuôi cả rồi ạ. Dạ! Thế thì chú nói chú Sáu chuẩn bị rượu tốt để ngâm. Cháu sẽ bảo anh em mang ngay sang bây giờ ạ...

    Kỹ sư Hoàng xuống đến nhà xác thì Phúc đã nằm trong ngăn lạnh. Một không khí thê lương sặc mùi tử khí. Nền nhà vương vãi đầy những bó nhang cụt, những cục nến gãy, những mẩu giấy tiền, vàng mã... làm quang cảnh nơi đây giống như vừa xảy ra một vụ cướp. Viên quản lý nhà xác nghe trình bày, quan sát anh từ đầu đến chân bằng cặp mắt âm u như cặp mắt quỷ, rồi chẳng nói chẳng rằng, ông ta lừ lừ tiến đến kéo một ngăn tủ ra. Kỹ sư Hoàng lạnh toát người nhìn trân trân cái xác. Đúng thằng Phúc rồi, chị cả ơi... khổ thân chị quá... Không giữ nổi bình tĩnh, anh khuỵu xuống, gục đầu vào ngăn tủ. Mùi máu tanh tưởi ập vào giác quan. Anh chợt tỉnh ngẩng phắt lên, lấy tay lật manh áo trước bụng đứa cháu. Một vết mổ cẩu thả còn chưa khít miệng với mấy mũi khâu vội vàng, dúm dó.

    - Các người đã mổ cháu tôi, các người đã... tôi sẽ kiện... - Kỹ sư Hoàng gào lên trong nước mắt.

    - Híc! - viên quản lý nhà xác cất tiếng, giọng cũng âm u như phát ra từ bụng gã - Tha hồ cho ông kiện. Tất cả những cái chết bất đắc kỳ tử thế này đều phải mổ hết. Pháp luật quy định như vậy. Hừ! Có mà điên mới đi kiện luật pháp. À, mà tôi đã vi phạm nội qui khi cho ông xem xác. Lấy gì chứng minh ông là người nhà? Bây giờ mời ông đi khỏi đây. Nói xong, gã đưa tay đóng sập ngăn tủ lại.

    - Nhưng tôi... - Kỹ sư Hoàng chưng hửng - vậy còn cháu tôi...?

    - Trước hết phải có giấy tờ chứng minh ông là người nhà của nạn nhân đã. Rồi sau đó phải làm đầy đủ thủ tục mới lấy được xác ra khỏi đây. Mà ông định cõng xác chết trên lưng mang về hay sao? - viên quản lý lạnh lùng phán.

    Kỹ sư Hoàng có vẻ như đã hiểu ra những việc cần làm. Anh thất thểu bước ra khỏi nhà xác, gọi điện về nhà bảo vợ chuẩn bị căn cước, sổ hộ khẩu, lên phường xin giấy chứng nhận... rồi tìm đến một tiệm bán quan tài.

    Ông chủ tiệm quan tài có tên: "Nhân nghĩa đường" hăng hái đón khách. Chỉ vào đống quan tài đủ các kiểu loè loẹt đang bày la liệt bảo kỹ sư Hoàng:

    - Tuỳ bác chọn cái nào thì chọn. Bác cho biết địa chỉ số nhà, giờ khâm liệm... chúng tôi sẽ cho người đến lo liệu. Giá cả trọn gói là...

    - Không phải liệm ở nhà, mà là ở nhà xác bệnh viện Chúng Sinh. - kỹ sư Hoàng ngắt lời.

    - Thế thì không được rồi - ông chủ "Nhân nghĩa đường" lắc đầu - tôi không bán được cho bác đâu, cũng không làm gì được hết.

    - Tại sao như thế? - kỹ sư Hoàng kinh ngạc thốt lên.

    - Chắc đây là lần đầu tiên nhà bác có người chết ở bệnh viện. - ông chủ "Nhân nghĩa đường" giải thích - Bệnh viện có "luật" của họ. Muốn lấy được xác ra phải có "cửa". Quan tài mua tiệm nào do họ chỉ, khâm liệm, ma chay tất tần tật do người của họ làm hết. Có thế họ mới có "ăn" chứ. Độc quyền mà.

    Té ra phải là như vậy. Kỹ sư Hoàng cay đắng nghĩ rồi rời khỏi tiệm "Nhân nghĩa đường". Quay lại chỗ nhà xác chờ một lúc lâu thì vợ anh mang giấy tờ tới. Mấy đứa bạn học của Phúc biết tin cũng đã tìm đến, mang theo nhang, hoa, và trái cây... Lúc này đêm đã gần khuya. Mắt đỏ hoe, vợ anh mếu máo:

    - Ối anh ơi, vẫn chưa thấy tăm hơi chị cả đâu. Em đến nhà ông chủ tịch, nói mãi ông ấy mới ký cho cái giấy chứng nhận. Lại phải vừa đóng lệ phí, vừa bồi dưỡng hết mấy trăm. Cháu nó nằm đâu? để em vào thắp nén nhang cho cháu.

    Kỹ sư Hoàng dẫn vợ và đám bạn Phúc vào, trình mớ giấy tờ cho viên quản lý. Gã này săm soi một lát rồi lắc đầu:

    - Không được. Trường hợp này, công an còn phải điều tra, vả lại khi nãy ông còn định kiện tụng gì nữa cả mà. Sáng mai đến giải quyết.

    Chẳng lẽ để đứa cháu lạnh lẽo qua đêm không một chút khói nhang an ủi linh hồn. Kỹ sư Hoàng lúc này đã mụ mẫm hết tinh thần, cụt què cả ý chí, anh chỉ còn biết vớt vát như một cái máy:

    - Tôi xin ông, ấy là tôi trót nhỡ mồm. Tôi không kiện tụng gì đâu. Mọi việc giao cho các ông "lo" hết. Chỉ mong sao mang cháu về nhà...

    - Vậy thì về viết cam đoan đi. - viên quản lý hạ giọng - Nhưng cứ phải sáng mai mới giải quyết. Không có giấy của công an thì bố tôi cũng không dám giao xác cho các người...

    Sáng sớm hôm sau, vừa thò mặt đến cổng nhà xác bệnh viện Chúng Sinh, đã có mấy kẻ mặt mũi rất chi là khả nghi túm lấy kỹ sư Hoàng.

    - Xác của bác là xác tai nạn giao thông phải không? Giá chót tám triệu. Chúng em lo mọi thủ tục, chiều lấy xác ra. Quan tài, khâm liệm... mười hai triệu nữa, bao trọn gói. - Một người trong bọn bảo.

    - Tại sao lại phải đến chiều? Làm ngay trong sáng nay không được sao? - Kỹ sư Hoàng hỏi lại.

    - Hì, cái bác này đúng là chưa "chết" lần nào. Phải đợi công an người ta hoàn tất hồ sơ chứ. - một người khác giải thích - Mà chúng em phải đưa bác đến làm tờ khai. Chiều lấy được là còn nhanh, với điều kiện phải có bồi dưỡng... Không thì... cứ đợi đấy...


    Đám người ấy quả là thạo việc. Rốt cuộc, chiều hôm ấy, kỹ sư Hoàng cũng đưa được xác đứa cháu về nhà sau khi đã được khâm liệm cẩn thận. Vẫn không thấy bóng dáng chị cả đâu. Linh tính xảy ra chuyện chẳng lành, kỹ sư Hoàng bàn với vợ cùng mấy đứa bạn Phúc trông nom nhang khói, để anh về làng đón chị cả lên.

    Có mấy kẻ lạ mặt lảng vảng ngoài cổng nghiêng ngó hỏi thăm. Một đứa bạn Phúc chạy ra nghe ngóng rồi vào bảo:

    - Mấy thằng cò nghĩa địa bác ạ. Nó bảo đất chôn mặt tiền lối đi mười hai triệu, phía trong tám triệu, chưa kể tiền lo giấy phép chôn và công đào huyệt, lấp đất, xây mộ... tuỳ theo to nhỏ tính riêng. Nếu túng tiền thì chôn đứng. Chôn đứng rẻ đi một nửa, tất nhiên đất chỉ rộng bằng phần ba. Nghĩa địa bây giờ khối người phải chôn như thế, thành ra đầy những ma đứng, linh hồn đứng, đứng vĩnh hằng...


    Vội vã phóng về quê, kỹ sư Hoàng hoảng hốt lạnh người khi hàng xóm bảo chị cả Bống đã lên thành phố từ chiều hôm qua. Mấy nhà khác thấy anh về đổ đến hỏi thăm. Có người chợt nhớ ra bảo:

    - Sáng nay đi chợ, thấy ở bến đò Đuôi Cáo có ai nhang nhác bác cả Bống ấy. Hay là bác sang tìm thử xem.

    Không kịp suy tính, kỹ sư Hoàng vội vã lao sang bến đò. Tìm khắp các hàng quán, hỏi thăm ai cũng lắc đầu. Chợt anh nhìn thấy dưới bờ sông, sát mép nước, một người đàn bà đầu tóc rũ rượi, đang ngồi ném những nắm cát xuống dòng sông...

    Kỹ sư Hoàng vừa nghi hoặc, vừa thận trọng tiến lại gần. Ai như chị Cả... Anh cất tiếng gọi. Một tiếng, hai tiếng... Người đàn bà chợt quay phắt lại. Đúng là chị. Chị nhìn anh với đôi mắt thất thần, khuôn mặt răn reo lem luốc cát. Bỗng chị lảo đảo lao đến, ôm nhào lấy anh, gào lên nức nở:

    - Ối con ơi, con về với mẹ đây rồi. Người ta cướp cái gì của con, con chết có đau không? Con về đây báo oán mẹ, mẹ không đến được với con... con ơi...

    Cứ thế chị gào mãi, gào mãi, tiếng gào rợn cả một khúc sông. Kỹ sư Hoàng hai tay nâng khuôn mặt chị, miệng hoảng hốt nhắc đi nhắc lại: "em đây mà, Hoàng đây mà..." Song chị đâu có nghe, đâu có thấy, chỉ một mực gào tên con..., dần dần tiếng chị khản đặc, chỉ còn như tiếng thở lào phào. Người chị bỗng lả đi, từ từ khuỵu xuống. Kỹ sư Hoàng quỳ xuống theo, hai chị em ôm nhau quỳ trên bãi cát. Hoàng hôn bắt đầu buông, ráng chiều chợt rực lên, đỏ thẫm. Qua màn nước mắt, anh cảm giác như tất cả không gian đang chìm trong biển máu. Bên tai anh chợt vọng lên văng vẳng giọng nói của lão Tiến cụt hôm trước: "làm lương thiện bây giờ khốn nạn quá... Biết đâu đến một lúc nào đó, những nhà tù kia mới chính là địa chỉ mà người lương thiện cần đến cho mình" ...

    2004